WILLIAM FURLONG, O IRLANDÉS TAUMATURGO

Ilustración de Castelao

De Penedo de Alduxe contaba Álvaro Cunqueiro (e tiña que ser verdade, abofé) que sabía todas as historias de Meira, "dende os enanos dos abades de Santa María a Real ata os ferreiros misteriosos do Pé da Serra, pasando polos tesouros escusados nas lamas". Contaba así mesmo que fora o propio Penedo quen o puxera en coñecemento da existencia da Capa de Ouro, aquela de que falara Lady Gregory e que seica un tal rei Nuga de Irlanda vestía para escorrentar as nubes, crendo estas que viña o sol irritado contra elas. E de Penedo aprendeu aínda Don Álvaro que a tal Capa de Ouro estivera gardada en Meira por moito tempo, e préstame moito pensar que a hibérnica reliquia tería sido levada alí por un curioso inquilino que habitou entre os muros da abadía meirega, e que moi doada e alegremente podería ter protagonizado algún texto do autor mindoniense.

Falo de William Furlong (ou Candidus Furlongius, nos textos haxiográficos latinos que a el dedicados), nado en Wexford en 1576 no seo dunha familia de rancio avoengo anglo-irlandés, é dicir e para nos entendermos, un descendente daqueles conquistadores normandos que acabaron por ser "máis irlandeses cós propios irlandeses". Sendo ben novo, Furlong iniciou un périplo que o levou por terras de Franza e Italia. De maneira similar á daqueles monxes irlandeses dos antigos imramma, o noso protagonista puña o rumbo e destino dos seus pasos nas mans da Providencia, e foi así que deu en chegar ao mosteiro de Santa María de Nogales, na Bañeza leonesa. Foi nesa abadía onde tomou os hábitos benedictinos, pasando logo (agora si) á nosa Meira, onde os cistercienses había pouco que fundaran un colexio de Filosofía onde o noso irlandés comezou a ministrar aulas. 

Mosteiro de Santa María de Meira / Fonte da imaxe: monestirs.cat

Seica foi tamén en Meira onde Furlong comezou a experimentar visións terríbeis mediante as que o mesmísimo Lucifer teimaba en desvialo do que acabaría por ser o seu cometido vital: voltar á súa Irlanda natal para pregar aló a fe católica. Irlanda, ben o sabedes, vivía daquela un período particularmente convulso no que o conflito político se solapaba e aliñaba cada vez máis coas tensións relixiosas derivadas da implantación forzosa da Reforma e dos primeiros ensaios de plantation por parte da Coroa inglesa. Nese contexto, Furlong fora só un entre os moitos (moitísimos, de feito) relixiosos irlandeses exilados no continente e tamén, como tantos deses relixiosos antes e despois ca el, Furlong, pasado un tempo, abandonou a súa zona de conforto para regresar á Illa dos Santos e pór o seu gran de area como misionario na delicada (e certamente perigosa) misión de preservar a hexemonía do catolicismo en Irlanda.

Para iso, como dicía, Furlong recorreu á pregación, xaora, mais tamén aos milagres. Porque o noso frade de Wexford, meirego de adopción, saíunos taumaturgo, e os prodixios a el atribuídos proporcionáronlle unha extraordinaria fama. Ao que parece, Furlong, mediante a benzón ou a simple imposición de mans, era quen de curar o incurábel: 

[C]oxos, cegos, mudos e aflitos por diversas doenzas eran enviados de volta ás súas casas sans e restabelecidos. 

Mais seica botaba man tamén doutros métodos, talvez menos ortodoxos: as propiedades das herbas, "por moi secretas que estas fosen", e incluso "as influencias e efectos dos astros". Isto, se me permitides a digresión, non deixou de me lembrar, salvando as distancias, o caso doutro paisano seu a quen tales inclinacións e prácticas lle trouxeron algún problema coas autoridades eclesiásticas. Estou a me referir a Patrick Sinot, natural tamén de Wexford, que foi profesor na Universidade de Santiago de Compostela e preceptor de Gramática en Noia nos comezos do século XVII, mais tamén un feiticeiro e astrólogo que acabaría por ser condenado ao desterro pola Inquisición, grazas aos testemuños prestados polos seus dous únicos clientes. Trescentos anos máis tarde, a vida de Sinot había servir de inspiración para que Luís Seoane escribise a súa peza teatral O irlandés astrólogo (1959).

Voltando a Furlong, cómpre recoñecer que, con independencia da natureza e variedade dos seus métodos, colleitou un éxito fulgurante: greas de persoas non só de Irlanda senón das veciñas Escocia e Inglaterra acudían a el na procura da ansiada curación, do restabelecemento da saúde perdida ou extraviada. De feito, o mesmísimo Xacobe I de Inglaterra e VI de Escocia (protestante ferreño e promotor da catastrófica Plantation do Ulster, é dicir, nada sospeitoso de profesar simpatías á causa católica, por máis que súa nai o tivese sido) chámao á súa presenza para lle pedir que cure unha dama da corte que o monarca tiña en alta estima. O milagre operado por Furlong fíxoo merecedor da gratitude de El-Rei e, máis importante aínda, dunha certa inmunidade no clima de persecucións relixiosas que se comezaba a desatar en Irlanda.

Porque, evidentemente, detractores non lle faltaban ao antigo profesor de Filosofía de Meira. Xunto a aqueles que (de maneira para nada sorprendente ou inesperada) o tachaban de mago, falso profeta ou mesmo Anticristo, aliñábanse aínda os médicos, boticarios e cirurxiáns, que non vían con bos ollos o "intrusismo" profesional de Furlong (lembrade o que xa dixemos sobre as herbas...). Mais de todos eles foi safando.

En fin, que após uns anos de intensa actividade taumatúrxica, Furlong faleceu en 1616, na data en que el mesmo, nun alarde de poder profético, predixera que se produciría o seu óbito (non me negaredes que non lle falta de nada ao personaxe). A igrexa de San Patricio no seu Wexford natal (ou será mellor dicir Huesfordia, forma con que tal topónimo aparece adaptado na documentación galega en particular, e hispánica en xeral?) acolleu o seu túmulo.

Da vida de William (ou Candidus) Furlong sabemos fundamentalmente polo Phoenix reviviscens de Crisóstomo Henríquez, obra (dedicada, a propósito, ao noso Diego de Sarmiento, Conde de Gondomar) que lle dedica á súa vida e milagres varias páxinas de entusiasta e apoloxético latín, que exaxera virtudes e minimiza defectos, como non podería ser doutro xeito. As citas que fun insertando ao longo deste artigo proceden desa obra, de feito.

Ora ben, a memoria do taumaturgo de Wexford non se perpetuou unicamente a través desa fonte, senón que un outro paisano seu, Sebastian Shortall ( 1639), fillo da localidade de Cill Chainnigh / Kilkenny mais asentado durante varios anos no mosteiro de Montederramo, compuxo no seu honor a Vita Candidi Furlongi, un exitoso poema en versos heroicos que circulou manuscrito de man en man e no que louvaba as proezas do seu coterráneo. Chamádeme sentimental se quixerdes, mais, persoalmente, resúltame ben lindo saber que unha das composicións poéticas máis logradas e recoñecidas da literatura irlandesa do seu tempo foi creada aquí, entre nós e nós, ao abrigo das silenciosas paredes dun mosteiro da Ribeira Sacra...